Enkele dagen geleden kwam terloops in het nieuws dat grote aantallen vluchtelingenkinderen in Griekenland vast komen te zitten en de nacht buiten moeten doorbrengen. Er is opvallend weinig aandacht voor de kinderen in deze hele vluchtelingen-tragedie. Er was gisteren bijvoorbeeld relatief veel meer aandacht voor een klein groepje Nederlandse wandelaars dat een dag lang onvindbaar was in Noorwegen maar meteen daarna weer is opgevangen en van alle gemakken voorzien. Kinderen in alle leeftijden maken echter een substantieel deel uit van de massa-migratie vanuit Syrië, Irak en Afghanistan naar Europa.
Een groot deel van deze kinderen reist zelfs helemaal alleen of is onderweg de familie kwijtgeraakt. Vorig jaar werd dit aantal op 26.000 geschat. Daarvan waren er volgens Europol minstens 10.000 volledig uit zicht verdwenen. Soms reizen ze alleen omdat hun ouders zijn overleden, soms is hun vader vooruit gereisd en proberen ze zich bij hem aan te sluiten en soms gaat het omgekeerd en worden kinderen juist vooruitgestuurd, omdat ze meer kans maken op tijdelijk asiel. Kinderombudsman Marc Dullaert heeft over deze problematiek onlangs een rapport van de gezamenlijke (33) Europese kinderombudsmannen aangeboden aan eurocommissaris Vera Jourova (Justitie) met talloze schrijnende voorbeelden van misstanden. Zo kunnen alleenreizende kinderen in veel landen maandenlang worden vastgezet. Daarom verwonden sommige kinderen zichzelf, zodat ze niet geregistreerd kunnen worden en hun leeftijd niet kan worden vastgesteld, maar daardoor verdwijnen ze ook vaak spoorloos. Op de vlucht voor de terreur en bombardementen in hun land en voor de autoriteiten in diverse Europese landen zijn deze kinderen extreem kwetsbaar voor misbruik.
Met de ieder-voor-zich aanpak die nu door een groot aantal Europese landen wordt gevolgd, raakt het perspectief van een gezamenlijke Europese aanpak van de vluchtelingencrisis steeds verder uit beeld. Een opvallend aspect van deze humanitaire crisis is dat het lot van de kinderen nauwelijks apart aandacht krijgt, laat staan dat er aandacht is voor typische kinderrechten. En dat betreft niet alleen de minderjarige asielzoekers die stranden in Turkije, Griekenland en de Balkan. Ook als een naar verhouding klein aantal van hen (vorig jaar ruim 19.000) eenmaal in Nederland is gearriveerd, lopen onze media bepaald niet over van belangstelling voor het lot van deze kinderen. En in de nationale politiek lijkt het lot van de vluchtelingenkinderen volstrekt naar de marge gedrukt. Ik denk dat hier vrijwel alleen vanuit Groen Links aandacht voor is gevraagd.
Een rapport van UNICEF Nederland in 2009 toonde aan dat er nog veel verbeterd moest worden in de opvang van kinderen, met name wat betreft veiligheid, wonen, onderwijs en gezondheidszorg. Een jaar later werd de Werkgroep Kind in azc opgericht door UNICEF, Defence for Children International, VluchtelingenWerk, Kinderpostzegels en Kerk in Actie. De Werkgroep richt de aandacht vooral op het minimaliseren van het aantal verhuizingen, het realiseren van permanente opvang op één kindvriendelijke plek voor asielzoekersgezinnen en de opvang van uitgeprocedeerde gezinnen in kindvriendelijke opvang. www.kind-in-azc.nl.
Er zijn zeker verbeteringen tot stand gekomen, maar de sterke toename van de vluchtelingenstroom in het afgelopen jaar heeft opnieuw geleid tot grootschalige opvang met een fundamenteel gebrek aan privacy en aan kindvriendelijke opvang. De Kinderombudsman heeft daarom de laatste maanden onderzoek gedaan naar de gevolgen van de verhoogde asielinstroom voor kinderen. De meest basale aanbeveling in zijn rapport Wachten op je toekomst. Kinderen in de noodopvang in Nederland heeft betrekking op de leefomstandigheden: bevorder initiatieven voor kleinschalige noodopvang voor gezinnen. Dan kan worden gezorgd voor verbetering van de privacy – zoals slaapvertrekken die niet hoeven te worden gedeeld met anderen -, voor veilige en rustige plekken waar kinderen kunnen spelen en huiswerk maken en voor plekken waar gezinnen zelf hun eigen maaltijden kunnen klaarmaken. Bron: Download het rapport hier.
In dit licht is het verheugend dat op initiatief van enkele burgemeesters en particulieren inmiddels op diverse plaatsen initiatieven voor kleinschalige opvang zijn genomen en in voorbereiding zijn. Langs die weg kan vluchtelingenkinderen in elk geval op heel elementair niveau weer nieuw perspectief worden geboden.
Nawoord
Inmiddels heeft de politiek ook gereageerd op het rapport Wachten op je toekomst. Kinderen in de noodopvang in Nederland. Die reactie is toch wel verhelderend, vanwege de toonzetting, vanwege de richting en de inzet. Mocht u namelijk nog twijfelen uit welke hoek de wind waait waarmee Kinderombudsman Dullaert aan de kant wordt geschoven, dan kan het geen kwaad kennis te nemen van het commentaar van Malik Azmani op dit rapport: ‘Opmerkelijk dat wanneer met man en macht wordt geprobeerd in dit land asielzoekers een veilig dak boven hun hoofd te geven, waarbij de grenzen in zicht zijn van wat we aankunnen, deze Kinderombudsman nu weer met een kritisch rapport moet komen wat er allemaal beter had gekund.’ Let op de nadruk die Azmani, fijn besnaard lid van de Tweede Kamer voor de VVD, behalve op in dit land legt op deze Kinderombudsman.
Zoals ik al schreef is het rapport van Dullaert onderdeel van een omvattende rapportage van 33 Europese Kinderombudsmannen, gewetensvolle lieden die allemaal als taak hebben toe te zien op de naleving van elementaire kinderrechten. Maar daar hebben de Azmani’s in onze wereld maling aan. Zij geloven in ‘klein denken’, ‘eigen volk eerst’. Het is precies dit klein denken dat de vluchtelingencrisis dieper en dieper maakt. Ieder voor zich. En het zijn enerzijds de onafhankelijke Kinderombudsmannen en anderzijds de dappere burgermeesters en burgers die dit klein denken doorbreken, met inspirerende initiatieven en pleidooien voor kleinschalige en daarmee kindvriendelijke opvang.
Mocht u toch nog twijfelen aan de gure wind waarmee Dullaert aan de kant wordt geschoven en waarin Azmani zijn partijtje meeblaast, dan moet u ook even kennisnemen van het commentaar van de PVV. Die noemt de Kinderombudsman een ‘naieveling’ en zegt over zijn rapport ‘Gezeur (…) Belachelijke kritiek. Asielzoekers krijgen hier juist veel te veel.’ De PVVD heeft het wel gehad met de Kinderombudsman. Men is dit soort kritische rapporten zat.
