Laat ik ermee beginnen dat ik een enorme fan van Sinterklaas ben: ik houd van dit feest met gedichten, surprises, (zelfgemaakte) geschenken die we bij ons thuis uitpakken rond het haardvuur. De weken eraan voorafgaand is er veel voorpret met het Sinterklaasjournaal, liedjes, schoenen zetten, lootjes trekken, geheimpjes voor elkaar en wat dies meer zij. Genieten! Ook nu onze kinderen volwassen zijn, niet meer thuis wonen, blijft het een belangrijk gezinsmoment.
Toch is Sinterklaas dikwijls beladen. In mijn praktijk zie ik kinderen die niet meer slapen, die uit hun ritme raken, de spanning (bijna) niet meer aankunnen. Wat leuk kan zijn, wordt ingewikkeld. Zeker voor kinderen die vaak al wat minder zeker in het leven staan, voor wie vertrouwen in de wereld en ouders niet vanzelfsprekend is, kan de spanning hoog oplopen. Dat geldt voor een deel van de geadopteerde en pleegkinderen in mijn praktijk.
De oplossing hiervoor kan simpel zijn: vertel het kind dat het een spel is. Een heel groot spel want heel Nederland doet mee. Een spel waarin we doen alsof. Kinderen snappen dat als geen ander. Doen alsof spel zit in hun systemen, ze doen niet anders. Door het te presenteren als een spel, hoef je nooit het geheim eraf te halen, hoef je nooit een kind te vertellen dat je het voorgelogen hebt. Ik hoor u bijna denken: maar dan is de lol eraf… welke lol? Het kind, zeker het jonge kind, is nog zo magisch in het hier en nu denkend dat het Sint toch wel als waar ziet, ook al weet het dat het een spel is. Het oudere kind vindt het maar wat leuk om het spel te spelen, samen met jou, het spel van geven, delen en verrassen. Ontwikkelingspsychologisch en pedagogisch gezien kan ik niet echt een reden bedenken die ervoor pleit om het Sinterklaas geheim in stand te houden. Daarentegen kan het spel spelen leuk zijn, voor jong en oud.
Een voorbeeld hoe dit in de praktijk kan, is te vinden in de school waar onze kinderen naartoe gingen – inmiddels zijn ze er al jaren weg – maar ik ben heel blij met hoe zij de Sinterklaastraditie in ere houden en het spel centraal zetten. Op de Werkplaats Kindergemeenschap, de Kees Boeke school in Bilthoven, houdt men het bestaan van de Sint in het midden. Geven, delen en gezamenlijkheid staan centraal. Alle groepen trekken lootjes, maken zelf cadeautjes, surprises en gedichten. Het begint al bij de jongste kinderen. Vanaf de jongste kleuters trekken de kinderen onderling lootjes en maken cadeautjes voor elkaar – vol in het zicht werken ze aan zelfgemaakte schilderijtjes, mokken of spelletjes die daarna worden ingepakt en op 5 december uitgepakt. Hoewel de kinderen zien en weten wat er gemaakt is, blijft er een groot verrassingselement! Daarnaast is er een traditie met een toneelspel waar medewerkers van school zich voor de kleutergroep omkleden tot Sint en Piet: vanaf het moment dat zij verkleed zijn worden zij Sint en Piet. Het geheim blijkt niet nodig om kinderen in Sint te laten geloven. Het geheim kan er echter wel voor zorgen dat de spanning groot wordt, te groot wordt voor sommige kinderen. Juist voor hen kan het helpend zijn om te vertellen van het spel.
Door als ouder te zeggen: het is een spel, een heel groot spel dat we samen spelen, kan een kind zich veilig blijven voelen. Zeker voor geadopteerde en pleegkinderen kan dat extra belangrijk zijn: het vertrouwen tussen ouder en kind is voorzichtig opgebouwd. Dit vertrouwen mag niet onbedoeld beschadigd worden. Het Sinterklaasfeest als spel presenteren kan een manier zijn om een vertrouwensbreuk te voorkomen en de spanning laag te houden. Een goede traditie die nog decennia mee kan, doorgegeven kan worden, maar dan niet als geheim maar in openheid, als spelvorm, voor jong en oud(er)!
Op naar 5 december – wat mij betreft kan het spel beginnen!
