Onlangs schreef ik een blog over identiteit, waarin ik me verwonderde over alles wat vier jaar na het rapport van de Commissie Joustra nog niet geregeld is. Zaken die belangrijk zijn voor de meer dan 40.000 interlandelijk geadopteerden in Nederland. Laten we vooruit kijken. Er ligt een afbouwplan: interlandelijke adoptie gaat stoppen. Waar blijft daarin het kind?
Veranderend inzicht
Kierkegaard zei: “Het leven wordt vooruit geleefd en achterwaarts begrepen.” Dit geldt ook voor adoptie, een onderwerp dat door ervaringsverhalen, misstanden en falend beleid herziening nodig heeft. Jarenlang is niet goed geluisterd naar betrokkenen en bleken veel vooronderstellingen over adoptie niet te kloppen. Nu is besloten helemaal te stoppen. Nederland is het eerste land ter wereld dat dit doet. Is dat een goede ontwikkeling? Een systeem beëindigen zonder alternatief is niet per se goed beleid. Hoewel het tegemoetkomt aan mensen die slachtoffer werden van misstanden, blijft de vraag: wat en wie bereiken we ermee? We herschrijven hiermee het verleden niet, maar in de toekomst ontzeggen we kinderen een gezin. Is dat goed beleid?
Negatieve consequenties van een adoptiestop
Kijkt de overheid weg van de mogelijke negatieve bij-effecten van het stopzetten van interlandelijke adoptie? Verhoogt dit niet het risico op illegale opneming, kinderhandel en schaduwpraktijken bijvoorbeeld via commercieel draagmoederschap? Juist om misstanden te voorkomen wordt adoptie gestopt, maar een stop kan misstanden juist in de hand werken. Zo, dat aspirant-ouders zich wenden tot ongereguleerde circuits waarin kinderhandel en exploitatie floreren? Adoptie is een kinderbeschermingsmaatregel en kinderbeschermingsmaatregelen zijn er als alle andere zaken falen om kinderen te beschermen. Dat lijkt de politiek en in haar kielzog de overheid volkomen uit het oog te zijn verloren.
Fundament in wetenschap
Tijdens de International Conference on Adoption Research (ICAR-8) in 2023 stond centraal hoe wereldwijd een veilig en permanent gezin voor elk kind te waarborgen. Philip Goldman (Maestral.org) pleitte voor gezinsgerichte zorg als speerpunt van beleid. Daarbij zijn studies zoals het Bucharest Early Intervention Project (BEIP) leidend. Dergelijk degelijk longitudinaal onderzoek toont aan dat kinderen in tehuizen risico lopen op blijvende neurobiologische schade, een lager IQ en slechtere gezondheid. Kinderen die voor hun tweede levensjaar in een goed gezin worden geplaatst, ontwikkelen zich echter veel beter. Dit weten we ook uit de ACE-studies. Waarom zijn deze in zichten niet leidend in Nederlands (jeugd)beleid?
Elk kind in een tehuis een digitaal profiel
Elk kind een eigen gezin wereld wijd komt binnen bereik. Tijdens ICAR-8 werd Children First Software (CFS) gepresenteerd. CFS heeft tot doel om de zoektocht naar familieleden of een passend gezin te vergemakkelijken door middel van digitale profielen en traceerbare processen. CFS helpt kinderen om te herenigen met familieleden en als dat niet lukt kan via zo’n profiel een passend gezin gevonden worden. CFS wordt gebruikt in 13 landen en dat aantal groeit, veelal in Afrika en Zuid-Amerika. CFS stelt het kind volledig centraal. Soms kan er geen gezin binnenlands gevonden worden, dan kan vanuit het geboorteland de vraag komen aan een ander land of er beschikbare ouders zijn alleen als hereniging, adoptie of permanente pleegzorg nationaal niet lukt.
Ouders zoeken bij een kind: reverse flow
CFS maakt reverse flow mogelijk. Nederland kan hierin gidsland zijn. Niet door adoptie te stoppen, maar door het proces radicaal om te draaien: reverse flow. Dit werd al eens eerder door de RSJ geopperd. In deze context betekent het dat westerse landen te allen tijde een overzicht hebben van voorbereide en beschikbare aspirant ouders waaruit het geboorteland als het zich voordoet een keuze kan maken het meest passend bij het kind. Daarvoor is een centrale lijst met profielen van goed voorbereide aspirant (pleeg- en adoptie) ouders nodig.
De focus ligt op de behoeften van het kind. Voor aspirant ouders wordt het proces onzeker want er is, net zoals bij pleegzorg, geen garantie dat er een kind komt. Het verdient daarbij aanbeveling om voorbereiding en selectie van pleegzorg en adoptie samen te voegen zodat er optimaal kindgericht gematcht kan worden – binnen en buiten landsgrenzen. Dit als uitgangspunt nemen zou een radicale breuk met oude processen zijn. Adoptie als zuiver kindgericht maatwerk. Incidenteel. Reverse flow. Het zal de tehuizen niet leeg maken, maar wel kinderen die het echt nodig hebben een gezin geven
Versterk bestaande banden waar dat kan en pas reverse flow toe in het proces van kinderbescherming. In binnen en buitenland. Houd adoptie als maatwerk open – in Nederland en daarbuiten – voor landen die en aangesloten zijn bij het Haags Adoptie Verdrag en werken met CFS, zodat zoveel mogelijk kinderen veilig en liefdevol kunnen opgroeien en illegale opneming met alle narigheid van dien echt worden voorkomen.
Meer lezen?
https://www.bucharestearlyinterventionproject.org/
https://www.cdc.gov/violenceprevention/aces/about.html
https://www.augeo.nl/themas/trauma-en-stress/ingrijpende-jeugdervaringen
