Een prima initiatief. Rechters gaan hun bemoeienis met ouders die in een vechtscheiding (dreigen te) belanden coördineren en intensiveren. Het is de bedoeling dat vanaf 2017 bij elke rechtbank bij een echtscheiding één rechter de taak krijgt om zich te buigen over alle mogelijke conflicten die er spelen. Tot op heden zijn meestal verschillende rechters betrokken bij ruzies over de alimentatie, de boedelscheiding, de omgangsregeling en de zorg voor de kinderen. De gedachte is dat het belang van het kind daarbij leidend moet zijn. Eén ‘regierechter’ op zo’n dossier zou dit belang veel beter kunnen bewaken en makkelijker kunnen doorpakken waar zich anders keer op keer nieuwe zaken opstapelen.

Maar dit staat niet op zichzelf. Het gaat eigenlijk om een keten van initiatieven. Zo is een belangrijk uitgangspunt in de nieuwe aanpak, dat wordt beoogd dat ouders niet langer tegenover elkaar in de rechtszaal verschijnen – als verzoeker en verweerder – maar dat ze zich gezamenlijk tot de rechter kunnen wenden. De hoop is dat dit beter werkt omdat ze dan in beginsel niet als strijdende partijen tegenover elkaar staan. Ook zouden rechters eigenlijk vooraf al willen kunnen inschatten hoe groot de kans is dat een scheiding uit de hand loopt. Of en in hoeverre dergelijke risicotaxatie op aanvaardbare wijze gerealiseerd kan worden is nog niet duidelijk. Bovendien willen de rechters aanmerkelijk meer armslag om, indien zij dat nodig achten, snel een zitting te kunnen plannen waarbij de verschillende betrokken instanties aanwezig zijn, zodat direct knopen doorgehakt kunnen worden. En ook allerminst onbelangrijk is dat de familierechters extra tijd willen kunnen uittrekken voor zo’n zitting.

Maar de familierechters willen nog veel meer. En terecht. Ze willen ook extra mogelijkheden voor mediation om langs die weg escalatie van scheidingsperikelen voor te zijn of vroegtijdig te temperen. En ze willen landelijk ruimte voor de inzet van de bijzonder curator. Die moet er primair voor zorgen dat de stem van het kind wordt gehoord en hij kan helpen bij de ouders het besef van het effect van hun gedrag op hun kind te vergroten. Hiermee is de afgelopen tijd met name bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant de nodige ervaring opgedaan. Daar zijn psychologen en pedagogen met succes ingezet als bijzonder curator.

En de ambitie van de familierechters reikt nog verder. Ze willen ook dat er voor dit soort zaken met het oog op het belang van het kind een landelijk uniform hulpaanbod beschikbaar komt. Dat betekent dat er, in navolging van Noord Holland, overal afspraken moeten worden gemaakt met hulpverleners en gemeenten over de hulp die ouders en kinderen bij scheidingsproblemen kunnen krijgen. Dan kunnen de rechters mensen gericht doorverwijzen en staat vooraf al vast dat de gemeente die hulp financiert. De familierechters weten uit ervaring dat als dergelijke afspraken ontbreken, mensen niet tijdig op de juiste plek terechtkomen, waardoor eindeloos veel tijd verloren gaat en kinderen daar veel ellende van ondervinden.

Geweldige plannen waarmee verregaand tegemoet wordt gekomen aan de wens van de politiek om actie te ondernemen tegen de vechtscheiding. Maar gaat diezelfde politiek die plannen nu ook faciliteren? De werkdruk bij de rechtbanken is enorm en de beschikbare tijd per familiezaak is veel te krap. Krijgen de rechters nu meer armslag? Komen er werkbare afspraken met de politiek over de inzet en de financiering van mediation en van de bijzonder curator? Is er genoeg politieke wil om een landelijk uniform hulpaanbod tot stand te brengen, in deze tijd waarin gemeente en rijk de gemeentelijke autonomie hoog in het vaandel hebben?