Het kon eigenlijk niet uitblijven. Na alle uithalen van president Trump naar het ‘softe’ beleid van zijn voorganger Obama en na de ‘zerotolerance’-aanpak van illegale migranten door justitieminister Jeff Sessions, waarbij de ouders strafrechtelijk worden vervolgd en kinderen van hun ouders worden gescheiden. En tenslotte lag na de beschulding door nationaal veiligheidsadviseur John Bolton aan het adres van het Internationaal Strafhof in Den Haag dat het ‘inefficiënt, onverantwoordelijk en gevaarlijk’ zou zijn en dat rechters en procureurs die de VS, Israël en andere bondgenoten van Washington zouden aanpakken sancties kunnen verwachten, ook een ideologische koerswijziging op het gebied van het jeugdstrafrecht voor de hand. De VS nemen niet deel aan het Internationaal Strafhof, dat oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid moet berechten; dat hof beschouwen ze als bedreiging voor hun nationale soevereiniteit. Amerika is inmiddels ook werkelijk nog het enige land dat het Kinderrechtenverdrag niet heeft geratificeerd. Daar geneert deze regering zich niet voor. ‘America first’ impliceert een schaamteloos isolationisme als het om mensenrechten gaat en kinderrechten vormen daarop zeker geen uitzondering.
Wat echter wel verrast is dat de terugkeer naar ouderwetse, harde (en dure) repressie in de aanpak van minderjarige delinquenten in tegenstelling tot alle fanfare waarmee de eerder genoemde stappen gepaard gingen juist in stilte heeft plaatsgevonden. En niet nu, maar meteen met Trumps entree in het Witte Huis. Sindsdien vermelden de websites van het federale Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention (OJJDP) niet meer de ambitie dat kinderen in de VS ‘gezond, goed geschoold en zonder geweld’ opgroeien, maar slechts ‘free from crime and violence’. Wie nog hoopt dat dit alleen maar een subtiele en niet wezenlijke koerswending impliceert komt al snel bedrogen uit. Deze tekstuele verandering blijkt bijvoorbeeld gepaard te gaan met het opheffen van het taboe op eenzame opsluiting van kinderen – een taboe dat in Nederland en in de hele beschaafde wereld al ruim een eeuw bestaat. Het gaat ook gepaard met beëindiging van het advies om terughoudend om te gaan met het opsluiten van meisjes, omdat dit meestal kinderen uit etnische minderheden en in armoedige omstandigheden betreft, die zelden gevaar opleveren. En het impliceert dat het federaal advies is geschrapt om waar mogelijk te vermijden om kinderen voor de rechter te brengen en te detineren vanwege de disproportionele gevolgen daarvan (vooral als het kinderen uit etnische minderheden betreft) – bij ons al decennia gangbaar als het principe ’taakstraf tenzij’ in het jeugdstrafrecht.
Trump benoemde kort na zijn aantreden Caren Harp, een uitgesproken conservatieve jurist, als nieuw hoofd van de federale dienst OJJDP. Zij zei in een interview begin dit jaar dat het jeugdstrafrechtsysteem onder Obama ‘onevenwichtig’ was geworden en dat een zwaarder accent op straffen hoognodig was. Er zou teveel nadruk liggen op behandeling en te weinig op veiligheid. Zij beëindigde ook een aantal belangrijke onderzoeksprojecten naar de effecten van reductie van de disproportionele detentie onder de zwarte bevolking en onder etnische minderheden, een schrijnend probleem dat alles te maken heeft met de racistische traditie in het Amerikaanse strafrechtsysteem. Jeff Sessions had op stopzetting van deze studies aangedrongen, omdat die aanleiding zouden geven tot ‘overbodige overheidsregulering’.
Na jarenlange acties is in 2005 in de VS eindelijk de doodstraf voor minderjarigen afgeschaft. Intussen kunnen kinderen er echter nog steeds worden veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf en zitten duizenden sinds hun jeugd gevangen zonder uitzicht ooit nog vrij te komen. De VS hebben nog steeds het hoogste aantal gevangenen ter wereld en ook voor minderjarigen behoren de VS tot de meest repressieve landen ter wereld. Sinds de strafrechtelijke vervolging van migranten zitten nu ook vele duizenden migrantenkinderen zonder dat ze iets hebben misdaan gescheiden van hun ouders gevangen onder erbarmelijke omstandigheden.
Het enige positieve wat op dit moment rest is het vermoeden dat het, net als met het milieubeleid, nog maar de vraag is of in hoeverre de staten deze nieuwe koers vanuit het Witte Huis zullen volgen. De kans is groot dat diverse staten ook op dit punt zullen weigeren zich met Trump verder af te keren van de rest van de wereld.
