Als het aan de Raad van State ligt heeft de nieuwe islamitische scholengemeenschap voor 1 augustus 2017 haar gewenste huisvesting. De Gemeente Amsterdam wilde onder die verplichting krachtens artikel 23 van de grondwet uit, maar het recht om scholen op religieuze grondslag te stichten staat in ons land blijkbaar nog als een huis. Dat recht geldt dus ook de Stichting Islamitisch Onderwijs (SIO).

De Gemeente Amsterdam had nogal wat bezwaren tegen de nieuwe aanvraag. De ervaringen met het Islamitisch College Amsterdam (ICA), dat in 2010 haar deuren moest sluiten, waren dan ook niet mals geweest. Het tekort aan leerlingen was overigens de reden voor het ministerie om de bekostiging te staken. In 2011 werd een nieuwe aanvraag – nu voor voortgezet onderwijs – goedgekeurd en in dat geval moet de gemeente inderdaad binnen zes jaar een gebouw beschikbaar stellen. De gemeente trachtte vervolgens het proces met extra eisen te traineren. Vragen om een heldere visie en een businessplan mocht echter volgens de Onderwijsraad niet. (Grappig overigens dat de Onderwijsraad  in 2013 hierover adviseerde op verzoek van B&W van Amsterdam. Ik dacht dat de Raad een adviescollege van regering in Kamer was). Voor het oordeel dat het stellen van extra eisen de vrijheid van richting en inrichting in de kern aantastte was volgens mij geen bijzondere expertise nodig.

Volgens Het Parool van 22 oktober wil wethouder Kukenheim de wet aanpassen: ‘We hebben eerder aan het ministerie gevraagd wettelijk te regelen dat de onderwijsinspectie voordat de school opengaat, naar de kwaliteit mag kijken. Ook de Onderwijsraad heeft hier om gevraagd.’ Dat laatste is onjuist. Wel heeft de Raad ervoor gepleit om de prognose van het aantal leerlingen te wijzigen. Ook pleitte hij voor regelgeving om draaideurconstructies onmogelijk te maken. Er is inderdaad veel voor te zeggen dat het mogelijk wordt om een aanvraag af te keuren als het schoolbestuur bevolkt door mensen die er eerder een enorm potje van hebben gemaakt. Maar de Raad is in zijn advies nu juist uitgesproken beducht om ervoor te zorgen dat dergelijke aanvullende procedurele eisen de keuzevrijheid van ouders en de aanbodsvariëteit en –pluriformiteit gewaarborgd wordt. Strijdigheid met artikel 23 moet kortom koste wat kost worden voorkomen.

Staatsecretaris Dekker is er gewoon open over dat hij wil voorkomen dat de school radicaal gedachtegoed gaat verspreiden. In antwoord op Kamervragen over de aanvraag van de SIO zei hij vorig jaar nog dat, mocht huisvesting worden toegekend, hij de Inspectie als voorwaarde voor bekostiging wil laten nagaan of het bestuur geloofwaardig inhoud weet te geven aan de burgerschapstaak. Dat is heel dapper en van groot belang, maar het staat voor mij als een paal boven water dat hij daarvoor de wettelijke ruimte niet heeft. Hij had er beter aan gedaan om die kwestie aan de orde te stellen toen de Onderwijsraad in 2012 in zijn advies Artikel 23 in maatschappelijk perspectief artikel 23 evalueerde. De Onderwijsraad daarin liet de religieuze wortel van artikel 23 ongemoeid. Ik ben zeer benieuwd of Dekker artikel 23 op dit punt nog voor 2017 weet af te schaffen.

De Onderwijsraad heeft op dit gebied altijd halfbakken adviezen afgeleverd. In het laatste advies onderstreepte hij de integratietaak van ons onderwijs weer. Een jaar eerder koos de Raad in het Jaarboekje 2011 onder de titel Vrijheid maakt het verschil nadrukkelijk niet voor mengen maar juist voor scheiden. Sinds 2003 klinken vanuit de in Rotterdam gevestigde Islamitische Universiteit regelmatig geluiden waarvan de staatssecretaris moet gruwen. Dat de Islamitische Universiteit Rotterdam niet is opgericht om integratie te bevorderen is zeker. Volgens Lily Sprangers van het Turkije Instituut is de IUR opgericht om te voorkomen dat jongeren die te veel in aanraking komen met de Nederlandse samenleving gaan twijfelen aan het geloof. Daar kan artikel 23 van de grondwet zelfs volgens de Onderwijsraad niet voor bedoeld zijn.