Een half jaar voor de verkiezingen tovert het kabinet ineens miljarden tevoorschijn voor verbetering van de koopkracht, voor leger en politie, voor ouderen, arme kinderen en eenverdieners. Dankzij het nodige gesjoemel met de eigen begrotingsregels is Rutte II in staat iedereen een klein cadeautje te presenteren. Nou ja, bijna iedereen. Want de jeugdhulp krijgt er niets bij, evenmin als de Wmo. Sterker nog: het jeugdhulpbudget gaat volgend jaar met 47 miljoen euro omlaag en het budget voor Wmo daalt zelfs met 179 miljoen euro! Die extra kortingen heeft het kabinet deze zomer opgelegd aan de gemeenten.

Al eerder liet de regering weten dat er ‘door financiële meevallers’ voor 1,2 miljard euro aan bezuinigingen zou worden teruggedraaid. Het is mooi dat er iets van de harde bezuinigingen van dit kabinet op de verpleeghuizen wordt gecompenseerd en dat het leger, rechtbanken en huurders wat extra krijgen. Maar het is vreemd en het lijkt onbillijk dat er geen cent bij komt voor de jeugdhulp en de Wmo en dat daar ondanks extreme bezuinigingen juist nog eens extra op wordt gekort. Dat betekent dat de huidige bewindslieden op VWS nog steeds niets hebben opgestoken van het veel aangehaalde ‘Deense voorbeeld’. Daar werd immers al snel ingezien dat er geld bij moet als je het hele systeem omgooit: een goede transitie vereist goede voorbereiding (zoals tijdig versterken van de kracht van de gemeenten) en extra geld in plaats van (veel) minder. Of zoals Mariëtte van Leeuwen, wethouder in Zoetermeer onlangs in reactie op de nieuw aangekondigde bezuinigingen zei: „Je kan enorm besparen door problemen vroeg te signaleren. Ook door integraal werken. Daar geloof ik heilig in. Maar er is budget nodig om van die theorie werkelijkheid te maken. Vernieuwen kost geld. En tijd. Het oude systeem kan niet in één keer ophouden te bestaan. We moeten nieuwe en oude jeugdzorg dus naast elkaar in stand houden. Je hoeft niet heel slim te zijn om te begrijpen dat dat duur is.”

De gemeenten hielden het afgelopen jaar ‘zorggeld over’, luidt de redenering. Dat is een welbewuste vertekening van de realiteit. In werkelijkheid is er één samengevoegd budget voor jeugd- én ouderenzorg én werkbemiddeling. Mei dit jaar constateerde het Sociaal en Cultureel Planbureau dat de gemeenten hiervoor miljoenen tekort komen. Dat werd nauwelijks opgepikt in de media. Net zo weinig bekend is het feit dat veel gemeenten inmiddels hun algemene reserves aanspreken om hun begroting sluitend te krijgen.

Tenslotte is het wrang dat deze nieuwe bezuinigingen zuiver boekhoudkundig worden gemotiveerd. Dat betekent dat er geen enkele erkenning is van de pijn die de transitie in het veld teweeg heeft gebracht, voor kinderen, ouders en jeugdhulpverleners. De wachtlijsten zijn terug en blijven stijgen, het aantal residentiële bedden neemt af vanwege geldgebrek. Kinderen die meteen hulp nodig hebben kunnen niet snel worden geplaatst. Meerdere instellingen zien zich gedwongen tot opnamestops. Talloze kleine praktijken sluiten of staan op omvallen. Zelfstandig werkende orthopedagogen, jeugdpsychiaters en huisartsen hebben te maken gekregen met torenhoge lastenverzwaringen. Overal is de sector opgezadeld met tijdvretende nabewerking met allerlei extra administratieve handelingen via portals die maar half werken of zelfs nog helemaal niet werken.

De Utrechtse jeugdpsychiater René Zijlstra vertelde aan NRC-Handelsblad (9 sept. j.l.) dat hij de maatschappelijk werkster in zijn praktijk heeft belast met de administratie. Driekwart van haar werkweek is ze hieraan kwijt. Zelf besteedt hij er een kwart van zijn tijd aan. Zijn vrouw verstuurt in de avonduren facturen. Hij heeft een patiëntenstop ingevoerd om aan de verplichtingen te kunnen voldoen.