Als je kind al niet allang om een eigen mobieltje heeft gevraagd omdat vriendjes er ook een hebben, dan wordt het halverwege de basisschool echt tijd om over het gebruik daarvan na te denken. Scholen organiseren daarover speciale ouderavonden, soms al in groep 3. Voor ouders en leerkrachten spelen hier veel vragen rond verbieden en toestaan, begeleiden en loslaten. Dit is typisch zo’n vraagstuk waarbij voortdurend meespeelt hoe de aanpak van de ene ouder en die ene docent zich verhoudt tot wat andere ouders en andere leerkrachten doen, wat hier niet mag en daar wel. Bij kinderen spelen vaak gevoelens van uitsluiting en achterstelling een rol, als andere kinderen wel een smartphone hebben en daarover spannende verhalen vertellen.
In het Ierse stadje Greystones, met zo’n 14.500 inwoners, hebben ouders een verrassend, stads-/ dorpsbreed initiatief genomen om de smartphone te verbieden op de basisschool. Na uitgebreide rondvraag en bijeenkomsten met talloze ouders hebben de ouderverenigingen van de 8 plaatselijke basisscholen gezamenlijk een no-smartphone code opgesteld om daarmee sterker te staan tegenover de begrijpelijke wensen van hun kinderen. De hoop is dat door zo’n collectief gedragen initiatief het gebruik van smartphones niet alleen op school maar ook thuis wordt teruggedrongen en de onderlinge druk om zo’n ding zo snel mogelijk te willen hebben – om te kunnen appen, filmpjes te kijken, TikTok te volgen en vooral om niet achter te blijven – te kunnen dempen.
Het initiatief kwam van een schoolhoofd, die constateerde dat kinderen op steeds jongere leeftijd om smartphones begonnen te vragen. “It was creeping in younger and younger, we could see it happening.” Ook al had elke school eigen beleid op het gebied van mobielgebruik, toch was er voortdurend druk op de kinderen die nog geen mobieltje hadden. Een stadsbrede aanpak vermindert volgens haar de kans dat kinderen andere kinderen voortdurend bezig zien met hun mobieltje en zij ziet dat het de ouders helpt. Die kunnen het taboe op mobieltjes voor de basisschoolleeftijd nu volgens haar als een regel van de school hanteren.
De Ierse minister van gezondheidszorg heeft het initiatief, getiteld It takes a village, sterk aanbevolen. “The importance of looking after our children’s mental health has never been better understood which is why all of the schools in the town are coming together to make this happen.” Hij ziet er niet alleen aanleiding in om hier nationaal beleid van te maken, maar hij ziet zelfs een breder perspectief. “Ireland can be, and must be, a world leader in ensuring that children and young people are not targeted and are not harmed by their interactions with the digital world,” schreef hij onlangs in the Times. “We must make it easier for parents to limit the content their children are exposed to.”
Niet alle ouders in de gemeente ontzeggen hun kind een smartphone. Er is ook geen verplichting voor ouders, maar er doen op dit moment in elk geval genoeg ouders mee om een zekere ‘kritische massa’ te genereren. Wellicht biedt zo’n initiatief ouders enig houvast. Toch vraagt verstandig gebruik van digitale media meer dan een verbod. Is het niet verstandig om ook in de loop van de basisschool te beginnen met mediaopvoeding en daar niet simpelweg mee te wachten tot de kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan? Is het niet belangrijk om erover te praten en samen met jonge kinderen dingen op dit gebied te ontdekken? Daarnaast lijkt het social mediagebruik van de ouders zelf een cruciale factor. Helaas vermeldt de informatie waarmee dit lokale project op de kaart is gezet hier niets over. Het zal nog heel wat village-wisdom vragen om een goed doordachte gezamenlijke aanpak te ontwikkelen, die vragen niet alleen vooruitschuift en ouders (en kinderen) in die zin wellicht op de korte termijn enige rust geeft, maar ook leert om als ouders en leerkrachten verstandig en leeftijdsadequaat om te gaan met de nieuwe media en te anticiperen op toekomstig gebruik.
