De afgelopen jaren is de eigen bijdrage voor rechtsbijstand voortdurend gestegen. Voor de  armsten bedraagt die inmiddels € 340. Men hoeft geen rekenwonder te zijn om te beseffen dat dit voor mensen aan de onderkant niet of nauwelijks is op te brengen. Vaak wordt de toegankelijkheid van het recht als maatstaf voor de democratische kwaliteit van een samenleving beschouwd. Die is er in ons land dus niet op vooruit gegaan, hoe men ook aankijkt tegen de motieven om op de uitgaven voor rechtsbijstand te bezuinigen.

Er zijn meerdere gebieden waar deze trend zich pijnlijk doet voelen. Dat geldt in elk geval voor het familierecht. Daar wreekt zich dit bijvoorbeeld doordat arme, vaak allochtone, vrouwen die willen scheiden, maar die geen werk hebben en voorlopig niet in staat zijn om zo’n enorm bedrag op te hoesten, het hierdoor vrijwel onmogelijk wordt gemaakt om een advocaat in de arm te nemen om zich te bevrijden van een huwelijk dat met eindeloze ruzies en vaak met mishandeling gepaard gaat. Laat staan dat zij zoiets als een contactverbod of andere specifieke maatregelen op eigen kracht voor elkaar krijgen.

Dit wreekt zich in veel gevallen ook weer op de kinderen. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat getuige zijn van mishandeling binnen het huwelijk of andere relatie voor kinderen net zo traumatisch kan uitwerken als zelf mishandeld worden.

Begin dit jaar verscheen een studie van onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de Orde van Advocaten. Deze studie liet zien dat advocaten nauwelijks meer kunnen rondkomen van gesubsidieerde rechtsbijstand. De sociale advocatuur betekent in veel gevallen hard werken voor weinig meer dan het minimumloon, zeker als men zich als advocaat (meestal uit idealisme) heeft gevestigd in buurten waar de behoefte aan gesubsidieerde rechtsbijstand groot is en men het grotendeels of alleen met toevoegingen moet doen.

Het kabinet maalt daar niet om. Het heeft de vergoedingen voor de rechtsbijstand dit jaar verder verlaagd. En het is voornemens die vanaf 2016 helemaal af te schaffen. Dan zouden alleen nog leningen voor rechtsbijstand beschikbaar zijn. Dat betekent het einde van de sociale advocatuur.

Er hebben de afgelopen decennia ingrijpende vernieuwingen op het gebied van ons huwelijks- en scheidingsrecht plaatsgevonden. Het is wrang en onacceptabel dat intussen zoiets basaals als rechtsbijstand om fatsoenlijk van deze rechten gebruik te kunnen maken niet meer voor iedereen toegankelijk is.